آنچه در این مقاله می خوانید
اگر از شنیدن سرنوشت کسب و کارهایی که به اوج رسیدند ولی ناگهان سقوط کردند عصبی می‌شوید و دوست ندارید این اتفاق برای شما هم رخ دهد، باید برای ارزیابی عملکرد کارکنان برنامه داشته باشید. مهمترین سرمایه شما در مسیری که گام برمی‌دارید نیروی انسانی است که در اختیار دارید. اگر کارکنان شما عملکرد خوبی داشته باشند به موفقیت می‌رسید و اگر برای آنها سرنوشت شما تفاوتی نداشته باشد، به زودی سقوط خواهید کرد. اگر نمی‌خواهید در گروه بازندگان کارآفرینی قرار بگیرید باید به صورت مداوم روی عملکرد نیروی انسانی خود نظارت داشته باشید و عملکرد آنها را ارزیابی کنید.زیرای کارکنان شما سرمایه انسانی شما هستند.
بخوانید : اصطلاحات منابع انسانی | HRMS برای کسب و کار | اجایل | سوالات مصاحبه کاری | HR چیست؟
ارزیابی عملکرد پرسنل چیست؟
اولین چیزی که در ارزیابی عملکرد کارکنان باید یاد بگیرید مفهوم این کار می‌باشد. با کمک ارزیابی عملکرد می‌توانید بخش‌های مختلف سازمان را از لحاظ کارکرد نیروی انسانی بهتر مورد بررسی قرار دهید. نتایج حاصل از این ارزیابی به شما کمک می‌کند تا برنامه‌ریزی لازم برای بهبود عملکرد کارکنان را تدوین نمایید. در واقع با کمک این ارزیابی به این نتیجه خواهید رسید که آیا لازم است منابع جدید تامین کنید، دستمزدها را تغییر دهید، به کارکنان پاداش دهید یا آموزش‌های جدید برای آنها در نظر بگیرید. ارتقای عملکرد کارکنان کمک می‌کند تا سریعتر و بهتر به اهداف خودتان دست پیدا کنید.
برای مطالعه بیشتر در مورد این موضوع می توانید مقاله ارزیابی عملکرد و فرم ارزیابی عملکرد را نیز مطالعه نمایید.
شاخص های ارزیابی عملکرد کارکنان چیست؟
در ارزیابی عملکرد کارکنان باید به چند شاخص اساسی و مهم دقت داشته باشید. با کمک شاخص‌های زیر می‌توانید عملکرد کارکنان را دقیق‌تر ارزیابی کرده و نتایج بهتری از آنها دریافت نمایید:
- مهارت شغلی:اولین چیزی که در ارزیابی عملکرد کارکنان باید به آن توجه کنید شناخت آنها نسبت به موقعیت شغلی و مهارت‌های لازم برای انجام آن است. کارکنان باید روی مهارت‌های خودشان شناخت داشته باشند و بدانند که چه انتظاراتی از آنها وجود دارد.
- کیفیت عملکرد:باید بررسی کنید که کارکنان وظایف خود را با چه کیفیتی به انجام می‌رسانند و چقدر طول می‌کشد تا کارها را به پایان رسانند. برای بررسی این شاخص می‌توانید روی خطاهای کارکنان و نظرات مشتریان متمرکز شوید.
- کمیت عملکرد:در این بخش باید سرعت انجام کار توسط عوامل انسانی خودتان را مورد ارزیابی قرار دهید. در واقع کارکنان باید در مدت زمان کوتاهی با بالاترین کیفیت ممکن کارها را انجام دهند. در این صورت است که می‌تواند برای رسیدن به اهدافتان شما را یاری رسانند.
- مهارت ارتباطی:کسی که قرار است برای سازمان شما کار کند باید توانایی ارتباط گرفتن با دیگران را داشته باشد. او باید اطلاعات خود را به اشتراک بگذارد و پاسخ سوال‌های دیگران را به خوبی دهد. همچنین باید توانایی این را داشته باشد که افکار خود را به صورت واضح و شفاف در جلسات بیان کند و به برنامه‌ریزی مثبت شما کمک نماید.
- تعهد:کسی که قرار است به عنوان نیروی انسانی فعالیت کند باید به کار خود تعهد داشته و در زمان مناسب انجام وظایف خود را به پایان رساند.
نقاط قوت و ضعف ارزیابی عملکرد کارکنان چیست؟
برای ارزیابی عملکرد کارکنان باید روی نقاط ضعف و قوت این کار هم شناخت داشته باشید. اولین ویژگی مثبت این کار آن است که چک لیستی از عملکرد تمام کارکنان در اختیار خواهید داشت. این چک لیست اطلاعات شفافی در مورد عملکرد کارکنان شما منتقل می‌کند که می‌توانید با استفاده از آن به برخی از نیروهای موفق خود اعتماد کنید. با کمک ارزیابی عملکرد کارکنان متوجه خواهید شد که آنها به چه منابع آموزشی و مهارت‌های جدیدی احتیاج دارند.
ارزیابی عملکرد کارکنان به شما کمک می‌کند تا با نقاط ضعف کارکنان خود بیشتر آشنا شوید. مثلاً برخی از عوامل انسانی شما در خود انتقادی افراط می‌کنند که باید با این گونه افراد صحبت کنید و آنها را به یک حد تعادل در بررسی ایرادات برسانید. برخی دیگر مهارت‌های اجتماعی ندارند و نمی‌توانند با دیگران ارتباط بگیرند. ممکن است برخی از کارکنان شما عملکرد خوبی داشته باشند اما منظم رفتار نکنند. بی‌نظمی باعث می‌شود تاثیر عملکرد مثبت آنها در پیشرفت سازمان ضعیف باشد. سعی کنید کارکنان خودتان را از کمالگرایی افراطی دور کنید و به سمت کار تیمی هدایت نمایید.
بهترین روش ارزیابی عملکرد کارکنان چیست؟
برای ارزیابی عملکرد کارکنان می‌توانید از روش‌های گوناگونی بهره ببرید. هر کدام از این روش‌ها شرایط خود را دارند و نمی‌توانیم بگوییم کدام یک از آنها برای شما بهتر هستند. روش‌های رایج ارزیابی عملکرد کارمندان را خدمتتان بیان خواهیم کرد تا خودتان تصمیم بگیرید کدام را انتخاب نمایید.
ارزیابی عملکرد پرسنل با روش ۳۶۰ درجه
یکی از روش‌های جذاب در ارزیابی عملکرد کارکنان روش ۳۶۰ درجه است. در این روش جامع عملکرد یک نفر از عوامل انسانی خودتان را از دید دیگران ارزیابی می‌کنید.
مثلاً وقتی می‌خواهید یکی از نیروهای انسانی خودتان را ارزیابی کنید پرسشنامه‌ای برای او طراحی می‌نمایید. این پرسشنامه را به سرپرست، همکار، اعضای سازمان، مشتری و حتی خود فرد می‌دهید تا آن را تکمیل نمایند. پس از جمع آوری پرسشنامه‌ها با تحلیل اطلاعات به دست آمده متوجه خواهید شد که عملکرد آن فرد از نظر افراد گوناگون چگونه بوده است. با استفاده از این روش می‌توانید تاثیر عملکرد نیروی انسانی خودتان روی دیگران را متوجه شوید و یک بازخورد جامع به دست آورید.
البته روش ۳۶۰ درجه ممکن است به خاطر رقابت ناسالمی که متاسفانه در کشور ما بین کارکنان زیاد است مناسب نباشد. احتمال ارائه اطلاعات دروغین در این روش بسیار زیاد است و باید به آن دقت داشته باشید.
ارزیابی عملکرد مقیاسی
ارزیابی عملکرد کارکنان به روش مقیاسی ساده‌تر از روش ۳۶۰ درجه است. در این روش شما فقط روی فرم ارزیابی تکیه خواهید کرد. به عبارت بهتر فرمی تدوین می‌کنید و در آن شاخص‌های عملکرد مناسب نیروی انسانی را درج می‌نمایید. در این فرم قرار نیست هیچکس جز خودتان به کارکنان امتیازی دهد. با تحلیل رفتار و اقدامات کارکنان برای هر کدام از شاخص‌ها امتیازی به آنها اعطا می‌کنید. طبیعتاً کارکنانی که عملکرد بهتری داشته باشند، امتیاز بیشتری به دست خواهند آورد و برترین نیروی انسانی سازمان خواهند شد.
این روش به دلیل تحلیل دقیق عملکرد و امکان ارزیابی مداوم جذاب است. با این وجود معایبی هم دارد مثل اینکه زمان زیادی برای سنجش عملکرد یک کارمند باید صرف کنید. همچنین این احتمال وجود دارد که احساسات شما روی کارتان اثر بگذارد و امتیازات را بر اساس علایقی که به برخی کارکنان دارید بدهید.
ارزیابی عملکرد پرسنل با روش ثبت وقایع
روش دیگری که برای ارزیابی عملکرد کارکنان می‌توانید از آن بهره ببرید مدل ثبت وقایع است. این روش هم کاربردهای زیادی می‌تواند برای شما در بررسی عملکرد کارکنان داشته باشد. در این مدل قرار نیست روی نظرات دیگران فقط تمرکز کنید و می‌توانید عملکرد کارکنان را در بازه زمانی طولانی مدت مورد بررسی قرار دهید. در این مدل قرار است سرپرست یا مدیر تصمیمات و اقدامات کارمند را چه مثبت و چه منفی باشند ثبت نمایید.
در پایان هر دوره زمانی عملکرد کارکنان بر اساس اطلاعاتی که توسط سرپرست یا مدیر ثبت شده مورد ارزیابی قرار می‌گیرد. این روش به دلیل اینکه مدام عملکرد کارکنان را ارزیابی می‌نماید جذاب است. با این وجود ممکن است شخص ثبت کننده تمامی رفتارهای کارکنان را نبیند و صرفاً به مشاهدات خود اکتفا کند.
روش کانون ارزیابی
روش دیگری که برای ارزیابی عملکرد کارکنان به شما پیشنهاد می‌کنیم، مدل کانون ارزیابی است. در روش کانون ارزیابی قرار است شما فضای کاری کارمندان را شبیه سازی کنید.
مثلاً اگر کارمند شما در قسمت پشتیبانی محصولات فعالیت دارد برای بررسی عملکردش باید در شرایطی شبیه به چیزی که قرار است با آن مواجه شود قرار گیرد. مثلاً می‌توان تماس یک مشتری عصبانی به کارمند را شبیه سازی کرد. مدیر باید نحوه واکنش کارمند به مشتری عصبانی را بررسی کند و بر اساس عملکرد او امتیازی دهد.
به عبارت بهتر قرار است کارمند شما با یک سری حریف تمرینی مواجه شود و در رقابت با آنها امتیاز بگیرد. این روش به دلیل آنکه استعدادهای نهفته کارمندان را آشکار می‌سازد و چشم انداز جامع نسبت به شخصیت آنها ارائه می‌کند مناسب است. با این حال استفاده از روش کانون ارزیابی معمولاً هزینه و زمان زیادی نیاز دارد.
روش ارزیابی توصیفی عملکرد کارکنان
در مدل ارزیابی توصیفی که به ارزیابی عملکرد کارکنان می‌پردازد قرار است کاری شبیه به مدل ۳۶۰ درجه انجام دهید. در این روش باید فردی را تحت عنوان ارزشیاب استخدام کنید و از او بخواهید عملکرد کارکنان را بررسی کند. روش ارزیابی توصیفی به دلیل آنکه سرعت بالایی دارد و عوامل انسانی شما را درگیر فرایند بررسی عملکرد همکارانشان نمی‌کند به نظر گزینه مناسبی خواهد بود. با این حال معایبی همچون اعمال نظر شخصی ارزیاب یا ارزشیابی بر اساس اطلاعات کم و منابع ناکافی را نمی‌توانیم نادیده بگیریم.
روش ارزیابی عملکرد قیاسی
روش دیگری که برای ارزیابی عملکرد کارکنان می‌توانید از آن بهره ببرید ارزیابی قیاسی نام دارد. در روش ارزیابی قیاسی می‌توانید کارمندان را با افراد هم ردیف خود مقایسه نمایید. همچنین این امکان را دارید که شاخص‌هایی را در نظر گرفته و بر اساس آنها به کارمندان خود امتیاز دهید. پس از ارائه امتیازات آنها را با هم مقایسه کرده و بهترین کارمندان را انتخاب نمایید. به نظر می‌رسد روش دوم برای مقایسه کارمندان با یکدیگر بهتر باشد چرا که آنها را درگیر رقابت‌های ناسالم نمی‌کند و نظر شخصی در آن دخیل نیست جذاب به نظر می‌رسد. در این روش ارزیابی هم با مشکلاتی مثل قیاس کارمندان با یکدیگر و امکان در نظر گرفتن استانداردهای اشتباه مواجه خواهید شد.
ارزیابی حسابداری
اگر می‌خواهید ارزیابی عملکرد کارکنان را بر اساس پارامترهای مالی بررسی کنید باید سراغ روش حسابداری بروید. در این روش تمامی هزینه‌هایی که کارمند به سازمان تحمیل کرده و سودهایی که به ازای عملکرد او به دست آمده است را کنار هم قرار می‌دهید. برای بررسی عملکرد کارکنان در این روش باید از قسمت حسابداری و مالی خودتان کمک بگیرید. از جمله مزایای روش حسابداری می‌توانیم به اندازه‌گیری دقیق میزان عملکرد مالی کارکنان اشاره کنیم. البته در این روش متاسفانه کارکنان شبیه دستگاه‌های پول‌سازی بررسی می‌شوند و به همین دلیل زیاد جذاب نیست.
روش ارزیابی روانشناختی کارکنان
دیگر روش ارزیابی عملکرد کارکنان با نام ارزیابی شناختی معروف شده است. در این روش قرار نیست شما عملکرد گذشته و حال کارکنان را بررسی کنید بلکه می‌خواهید در مورد آینده آنها پیش بینی نمایید. به همین دلیل توصیه می‌کنیم در این روش حتماً از روانشناس‌های متخصص و خبره کمک بگیرید. آنها می‌توانند با تست‌های گوناگون شخصیت کارکنان شما را بشناسند و در مورد آینده آنها پیش بینی کنند. با این روش می‌توانید پتانسیل کارکنان خودتان را برای اهداف آینده بهتر بشناسید و عوامل روانی موثر در عملکرد کارکنان را بهتر تشخیص دهید. البته اجرای این روش نیاز به منابع مالی شدیدی دارد که باید آن را برآورده سازید.
منبع: Qualtrics.com
مراحل ارزیابی عملکرد پرسنل
برای ارزیابی عملکرد پرسنل خودتان باید مراحل گوناگونی را پشت سر بگذارید. در واقع بهتر از طبق یک چارت مشخص این کار را انجام دهید تا نتایج به دست آمده را بهتر بتوانید تحلیل نمایید. مراحلی که لازم است برای ارزیابی عملکرد کارکنان پشت سر بگذارید را خدمتتان بیان خواهیم کرد.
۱.تنظیم فرم و شاخص های ارزیابی عملکرد پرسنل
در اولین گام باید فرم و شاخص‌های ارزیابی عملکرد کارکنان را تنظیم نمایید. چند شاخص مهم در ارزیابی عملکرد کارکنان را قبلاً خدمتتان معرفی کردیم. با این حال هیچ منعی وجود ندارد که شاخص‌ها را شخصی سازی کنید و از آنها برای موفقیت خودتان بهره ببرید. سعی کنید فرمی را برای ارزیابی عملکرد کارکنان طراحی نمایید که تمامی اطلاعات را از طریق آن بتوانید دریافت نمایید
۲.بررسی اطلاعات حاصل از فرم ارزیابی عملکرد کارکنان
پس از اینکه از طریق فرم تنظیم شده توانستید اطلاعات لازم برای ارزیابی عملکرد کارکنان را به دست آورید اکنون باید از آن اطلاعات بهره ببرید. باید تمامی اطلاعات حاصل از فرم ارزیابی را بررسی کنید و نسبت به صحت آنها اطمینان داشته باشید. این اطلاعات در آینده به درد شما خواهند خورد و نباید آنها را بی‌اهمیت در نظر بگیرید.
۳.تحلیل، اقدام و مدیریت بر اساس اطلاعات به دست آمده
پس از اینکه اطلاعات لازم برای ارزیابی عملکرد کارکنان را جمع آوری کرده و آنها را بررسی نمودید اکنون باید سراغ تحلیل بروید. باید تمامی اطلاعات را تحلیل کرده و بر اساس آنها اقدامات مدیریتی داشته باشید. اگر به اهداف خودتان رسیده‌اید که هیچ ولی اگر نرسیده‌اید حتماً تغییراتی در برنامه کاری کارکنان داشته باشید تا آنها در مسیر هدف شما حرکت کنند.
جمع بندی
ارزیابی عملکرد کارکنان برای کسب و کارهایی که می‌خواهند به موفقیت برسند ضروری است. در این ارزیابی باید به پارامترهای گوناگونی توجه کرد و از روش‌های مختلف بهره برد. با این حال هیچگاه خلاقیت و نوآوری را در بررسی عملکرد کارکنان فراموش نکنید و بر اساس یک چارت مشخص به دنبال موفقیت حرکت نمایید.
