آنچه در این مقاله می خوانید
در هر کسب و کاری، منابع انسانی تاثیر اصلی را در موفقیت دارند. عملکرد کارکنان است که سودآوری یا بدهکاری شرکت را رقم می‌زند. به این ترتیب متخصص منابع انسانی نقش کلیدی در موفقیت یک کسب و کار خواهد داشت. مدیریت استاندارد منابع انسانی به شرکت‌ها کمک می‌کند تا سریعتر مسیر موفقیت را طی کنند. برای اینکه به عنوان یک مدیر منابع انسانی بتوانید موفقیت کار خودتان را رقم بزنید باید با اصول مدیریت منابع انسانی آشنا شوید. در ادامه سعی می‌کنیم نکات گوناگونی را در مورد اصول مدیریت در منابع انسانی خدمتتان بیان نماییم.
تعریف مدیریت منابع انسانی
مدیریت منابع روشی برای جذب، استخدام، استقرار و مدیریت کارکنان یک سازمان است. مدیریت منابع به صورت مخفف با عبارت HRM نشان می‌دهند. مدیریت منابع انسانی در هر شرکت وظیفه ایجاد سیاست‌های حاکم بر روابط سازمان با کارکنان را برعهده داشته و مسئول اجرا و نظارت بر این سیاست‌ها است. HRM کارکنان را به عنوان دارایی های کسب و کار در نظر می‌گیرد. به همین دلیل است که آن را مدیریت سرمایه انسانی می‌نامند. یعنی عملاً کارکنان در هر کسب و کار به عنوان سرمایه‌های ارزشمندی شناخته می‌شوند. سرمایه‌های انسانی نیز همانند دیگر دارایی‌ها با هدف کاهش ریسک و به حداکثر رساندن بازگشت سرمایه باید به درستی مدیریت شوند. شرکت‌های بزرگ و متوسط هنگام بحث در مورد فناوری منابع انسانی از اصطلاح مدرن مدیریت سرمایه انسانی یعنی HCM استفاده می‌کنند.
بخوانید : اصطلاحات منابع انسانی به انگلیسی | HRMS برای کسب و کار | اجایل | سوالات مصاحبه کاری | HR چیست؟ | مدیریت منابع انسانی
منابع انسانی
در ادامه بررسی اصول مدیریت منابع انسانی لازم است با تعریف کلی منابع یا نیروی انسانی هم بیشتر آشنا شویم. شاید کمی عجیب باشد که مردم را منابع انسانی بدانیم. منابع انسانی در حقیقت تمامی افرادی هستند که در یک ظرفیت برای سازمان کار می‌کنند. منابع انسانی در حقیقت نیروی کار یک سازمان هستند. البته منظور از نیروی کار یک سازمان فقط کارمندان عادی نیستند. گاهی اوقات پیمانکارانی که با یک شرکت همکاری دارند هم جزء منابع انسانی محسوب می‌شوند. از طرفی با ظهور مشاغل جدید و دورکاری‌ها افراد زیادی هستند که بدون قرارداد با شرکت‌ها همکاری دارند و می‌توانیم آنها را هم به عنوان منابع انسانی در نظر بگیریم. طبیعتاً به دلیل اینکه این افراد همگی به میزان متفاوتی در شرکت فعالیت دارند، نحوه مدیریت و استفاده از آنها در سازمان هم باید متفاوت باشد. بر همین اساس است که توجه به اصول مدیریت منابع انسانی بسیار اهمیت پیدا می‌کند.
در تی‌تایم بخوانید : چالش های مدیریت منابع انسانی | مدل های مدیریت منابع انسانی
وظایف و اهداف مدیریت منابع در کسب و کار
اصول مدیریت منابع انسانی بر اساس اهداف و وظایف گوناگونی طراحی می‌گردد. بر اساس وظایفی که سازمان برای مدیر منابع انسانی تعیین می‌کند، او باید اهداف خود را مشخص کرده و روابط بین کارکنان و مدیران را تنظیم نماید. یکی از بزرگترین اهداف و وظایف مدیران منابع انسانی بهبود سودآوری پروژه‌ها است. مدیران منابع انسانی باید برای رسیدن به منابع مورد نیاز خود برنامه‌ریزی مناسبی داشته باشند. آنها باید از سرمایه انسانی به طور موثر و با بازدهی بالا استفاده کنند تا اهداف سازمان هرچه سریعتر محقق گردد. بر اساس نیازی که سازمان دارد، متخصصین منابع انسانی باید سیاست‌های استخدامی را تنظیم کرده و بر اساس آن نیروی کار مورد نیاز را تامین نمایند. مدیر منابع انسانی در یک شرکت می‌تواند مقیاس پذیری کسب و کار را توسعه داده و با کاهش هزینه‌ها سودآوری را تا حد زیادی افزایش دهد. البته یکی از مهمترین اهداف و وظایفی که در اصول مدیریت منابع انسانی به آن اشاره خواهیم کرد، مدیریت زمان است.
مدیریت زمان
یکی از وظایفی که در اصول مدیریت منابع انسانی به شدت روی آن تاکید می‌شود، کنترل زمان است. البته در اینجا منظور ما از مدیریت زمان فقط پیگیری ساعات کاری نیست. مدیر منابع انسانی باید از طریق برنامه‌ریزی زمانبندی وظایف برای به حداکثر رساندن بهره‌وری و اثربخشی کارکنان تلاش کند. وقتی برنامه‌ریزی درستی برای کارکنان داشته باشید می‌توانید در زمان کوتاه‌تر از آنها با کیفیت بهتری بهره ببرید و به نتایج امیدوار کننده‌تری دست پیدا کنید. این در حالی است که استفاده ناکارآمد از زمان می تواند منجر به استرس، اهداف از دست رفته و عملکرد ضعیف شود. حتی اگر مدیر منابع انسانی یک کسب و کار کوچک هستید باید برای مدیریت زمان برنامه ویژه داشته باشید.
اصول اولیه مدیریت منابع انسانی چیست؟
اصول مدیریت منابع انسانی بر پایه بهینه‌سازی با ارزش‌ترین دارایی‌های هر سازمان یعنی نیروی انسانی موجود در آن طراحی می‌گردد. بر همین اساس تیم منابع انسانی باید روی موارد مختلفی مثل روابط کارمند و کارفرما، آف بردینگ و آن بردینگ، طراحی و توزیع کتابچه راهنمای کاربر، رعایت قانون کار و… نظارت داشته باشد. البته اصول مدیریت منابع انسانی به دسته‌های گوناگونی تقسیم می‌شود که در ادامه قصد داریم حوزه‌های چهارگانه اساسی آن را خدمت شما معرفی کنیم.
حوزه های چهارگانه منابع انسانی
در بررسی اصول مدیریت منابع انسانی با حوزه‌های چهارگانه مواجه می‌شویم. حوزه‌های چهارگانه منابع انسانی به ترتیب عبارتند از:
- چشم انداز:متخصص منابع انسانی برای اینکه بتواند بهترین تصمیم را بگیرد باید دید جامعی نسبت به کسب و کار خود داشته باشد. عملکرد منابع انسانی بر کیفیت هر بخش از سازمان شما تاثیر مستقیم دارند و می‌توانند روی چشم اندازی که دارید اثرگذار باشند.
- نبض:تیم منابع انسانی باید بداند که افراد چگونه کار می‌کنند. این موضوع را با کمک نظرسنجی‌های تعامل کارکنان، بررسی عملکرد و گفتگوهای معمولی با آنها می‌توان متوجه شد.
- مردم:یکی از حوزه‌های اصلی منابع انسانی بحث مردم محور بودن آنها است. وقتی تصمیمی برای یک بخش از سازمان در نظر گرفته می‌شود باید تصمیم گیران این موضوع را به خوبی درک کنند که افراد واقعی قرار است مجری آن تصمیمات باشند. به همین دلیل لازم است متخصصان منابع انسانی با کارکنان بخش‌های مختلف ارتباط نزدیک داشته باشند و با پتانسیل واقعی آنها آشنا شوند.
- مشارکت:اگر مشارکت با کارکنان مختلف به درستی انجام شود، امکان ایجاد تغییر و تحولات معنادار در سازمان بسیار زیاد خواهد بود. در واقع یک کسب و کار زمانی رو به جلو حرکت می‌کند که همه را در برنامه‌های خود مشارکت دهد و از نظرات آنها استفاده کند.
برای مطالعه در مورد فرآیندهای منابع انسانی کلیک کنید.
اصول مدیریت منابع انسانی چیست؟
حوزه‌های چهارگانه‌ای که خدمتتان معرفی کردیم تنها اصول مدیریت منابع انسانی نیستند. اصول مدیریت در منابع انسانی بسیار گسترده و پیچیده‌تر از این چهار حوزه هستند. در واقع چهار حوزه‌ای که خدمتتان معرفی کردیم پایه و اساس اصول دیگر را تعیین می‌کنند. در ادامه قصد داریم به صورت جزئی‌تر با مهمترین اصول مدیریت منابع انسانی آشنا شویم و آنها را خدمت شما معرفی نماییم.
استخدام و گزینش نیروی انسانی
استخدام و گزینش احتمالاً قابل توجه‌ترین اصل از اصول مدیریت منابع انسانی است. اگر در گزینش‌های استخدامی شرکت کرده باشید احتمالاً به خوبی از این موضوع آگاهی دارید که مصاحبه پذیرش نیروی جدید در سازمان‌های مختلف کمی متفاوت است. استخدام افراد جدید برای کار در یک شرکت جزء مسئولیت‌های کلیدی مدیران منابع انسانی خواهد بود. مردم رگ حیات سازمان هستند و یافتن بهترین گزینه‌ها وظیفه‌ای ضروری محسوب می‌شود. درخواست برای استخدام‌های جدید معمولاً زمانی آغاز می‌شود که یک موقعیت نو ایجاد شده یا موقعیتی به دلیل استعفا یا اخراج نیروهای قبلی خالی مانده باشد. برای تامین نیروی انسانی مورد نیاز یک سازمان مدیران منابع انسانی باید پروتکل خاصی را طراحی کنند. این پروتکل باید شامل مصاحبه، ارزیابی های مختلف، بررسی مرجع و سایر روش های استخدام باشد. گاهی اوقات زمانی که متقاضیان زیادی وجود دارد، منابع انسانی مجبور هستند ابزارهای بیشتری را برای غربالگری انتخاب کنند.
مدیریت اجرایی سازمان
نظارت بر امور اجرایی سازمان یکی دیگر از اصول مدیریت منابع انسانی است. زمانی که کارکنان در هیئت مدیره باشند مدیریت اجرایی اهمیت بیشتری هم پیدا خواهد کرد. مدیریت عملکرد دومین رکن منابع انسانی است و به افراد برای انجام بهترین عملکرد در محل کار کمک می‌کند تا نتایج شرکت را بهبود بخشند. کارکنان مجموعه‌ای تعریف شده از مسئولیت‌ها را دارند که باید از آنها مراقبت نمایند. مدیریت اجرایی سازوکاری است که به کارکنان فرصت می‌دهد در مورد عملکرد خود فیدبک بگیرند. به این ترتیب آنها نقاط ضعف و قوت خود را می‌شناسند و سعی می‌کنند نسبت به گذشته عملکرد بهتری داشته باشند. از ابزار مختلفی برای مدیریت اجرایی سازمان می‌توان کمک گرفت که از جمله آنها می‌توانیم به بررسی رسمی عملکرد یک به یک، ابزار بازخورد ۳۶۰ درجه‌ای و… اشاره کرد. شرکت‌ها معمولاً با یک چرخه مدیریت عملکرد سالانه کار می‌کنند که شامل برنامه ریزی، نظارت، بررسی و پاداش دادن به عملکرد کارکنان می‌شود.
آموزش و توسعه کارمندان و مدیران
یکی دیگر از اصول مدیریت منابع انسانی که می‌تواند در پیشرفت سازمان تاثیر زیادی بگذارد، یادگیری و توسعه است. کارکنان یک سازمان محصول تجربیات زندگی، فرهنگ عمومی کشور و دوره تاریخی هستند که در آن بزرگ شده‌اند. در منابع سازمانی، یادگیری و توسعه تضمین می‌کند که کارکنان با تغییر در فرایندها و تحولات اجتماعی یا قانونی سازگار خواهند شد. . یادگیری و توسعه توسط منابع انسانی هدایت شده و سیاست‌های خوب می‌تواند در حرکت سازمان به سمت اهداف بلند مدت بسیار مفید باشد. بسیاری از سازمان‌ها به دلیل اهمیتی که برای این اصول مدیریت منابع انسانی قائل هستند بودجه اختصاصی برای آموزش و توسعه کارکنان در نظر می‌گیرند. آنها برنامه‌های علمی و آموزشی اختصاصی برای کارکنان برگزار می‌کنند و سعی در تقویت مهارت‌های آنها دارند.
برنامه‌ریزی جانشینی
برنامه‌ریزی جانشینی یکی دیگر از اصول مدیریت منابع انسانی است که روی ایجاد برنامه‌های اضطراری برای خروج کارکنان کلیدی شرکت تمرکز دارد. در واقع وقتی مثلاً یکی از مدیران ارشد و کلیدی شرکت تصمیم به جدایی می‌گیرد، مدیر منابع انسانی باید جایگزین مناسب در نظر داشته باشد. نداشتن جایگزین سبب می‌شود تا بخشی از زمان شرکت صرف پیدا کردن فرد مناسب برای نقش کلیدی خالی مانده گردد و هزینه‌های زیادی تحمیل شود. برنامه‌ریزی جانشین پروری اکثراً بر ارزیابی عملکرد و تلاش‌های آموزشی سایر کارکنان مبتنی است. به عبارت بهتر مدیران منابع انسانی باید از میان کارکنان برای رده‌های بالاتر جایگزین‌های خوبی پیدا کنند. در صورتی که از بین کارکنان فعلی جایگزینی پیدا نشد آنگاه سازمان مجبور است فرد جدیدی را به استخدام در بیاورد. کاملاً مشخص می‌باشد که این اصول مدیریت منابع انسانی چقدر در سرنوشت سازمان و ادامه مسیر صحیح و درست آن نقش کلیدی دارند.
جبران خدمات کارمندان، پاداش و مزایا
یکی دیگر از اصول مدیریت منابع انسانی، جبران خدمات کارکنان و تامین حقوق و مزایای آنها است. یک پاداش معقول و منطقی می‌تواند انگیزه را در کارکنان تقویت کرده و منجر به حفظ نیروهای موثر و مفید شرکت شود. مدیران منابع انسانی باید تلاش کنند بین کارکنان با عدالت و انصاف برخورد کرده و افراد را بر اساس تلاشی که دارند مورد تقدیر قرار دهند. ارائه یک پیشنهاد حقوقی مناسب عنصر کلیدی در جذب بهترین استعدادها است. در واقع مدیران منابع انسانی باید بر اساس بودجه‌ای که شرکت در نظر می‌گیرد بهترین‌ها را جذب کنند. یک نیروی کار با استعداد می‌تواند چند برابر حقوقی را که دریافت می‌کند برای شرکت سودآوری داشته باشد. در واقع وقتی از این اصول مدیریت منابع انسانی صحبت می‌کنیم یعنی می‌خواهیم مزایای ثانویه‌ای برای کارکنان در نظر بگیریم. مزایای ثانویه برای کارکنان بسیار متنوع هستند و می‌توانند شامل تعطیلات اضافی، ساعات کاری انعطاف پذیر، مراقبت از کودکان، حقوق بازنشستگی و… باشند.
مدیریت و سازماندهی اطلاعات منابع انسان
ششمین اصول مدیریت منابع انسانی مربوط به سیستم اطلاعات کارکنان شرکت می‌شود. سیستم اطلاعات منابع انسانی که به صورت مختصر HRIS خوانده می‌شود از تمامی نکاتی که تا اینجا گفتیم پشتیبانی به عمل خواهد آورد. مثلاً در اصل استخدام و گزینش متخصصان منابع انسانی می‌توانند از یک سیستم ردیابی متقاضی برای استخدام نیروی کار مورد نیاز خود بهره ببرند. همچنین در زمینه توسعه و آموزش استفاده از سیستم مدیریت یادگیری یا LMS برای توضیح محتوای داخلی کاربردهای وسیعی خواهد داشت. در واقع همه اصول مدیریت منابع انسانی وابسته به سیستم سازماندهی اطلاعات کارکنان شرکت هستند و اگر این سیستم به خوبی کار کند بخش عمده کار مدیران منابع انسانی آسان خواهد شد.
تجزیه تحلیل و نتیجه گیری داده های منابع انسانی
آخرین اصول مدیریت منابع انسانی که به آن می‌پردازیم تجزیه و تحلیل اطلاعات کارکنان شرکت است. سیستم‌های مدیریت منابع انسانی که تا اینجا در مورد آنها صحبت کردیم اساساً بر اساس جمع آوری اطلاعات کار می‌کنند. از آمار و اطلاعاتی که این سیستم‌ها به ما می‌دهند می‌توانیم برای تصمیم گیری بهتر و آگاهانه‌تر برای آینده کمک بگیریم. با بررسی و تجزیه و تحلیل اطلاعات امروز می‌توان تصمیمات بهتری برای آینده گرفت.
نکات کلیدی مدیریت منابع انسانی
پس از بررسی اصول مدیریت منابع انسانی بد نیست با نکات کلیدی که می‌توانند در مدیریت بهتر این بخش از کسب و کارها موثر واقع شوند آشنا گردیم. برخی از نکات کلیدی مدیریت منابع انسانی را با هم بررسی خواهیم کرد:
- برنامه‌ریزی:اولین کارکرد منابع انسانی در مورد شناخت نیازهای آینده سازمان برنامه‌ریزی است. مدیران منابع انسانی با برنامه‌ریزی اصولی و درست می‌توانند آینده را بهتر از امروز ترسیم کنند.
- روابط صنعتی:یکی دیگر از نکات کلیدی که در اصول مدیریت منابع انسانی باید به آن بپردازیم حفظ و تقویت روابط با اتحادیه‌های کارگری است. حفظ روابط خوب با گروه‌های صنعتی گوناگون می‌تواند تاثیر زیادی در موفقیت کسب و کارها داشته باشد.
- بهداشت و ایمنی:مدیران منابع انسانی نقش مهمی در ایجاد و اجرای مقررات ایمنی و بهداشت دارند. آنها می‌توانند فضای سالم‌تری را برای کارکنان ایجاد کرده و انگیزه لازم را در آنها به وجود آورند.
- رفاه:یکی دیگر از عملکردهای کلیدی منابع انسانی پشتیبانی از کارکنان است تا بتوانند بهترین عملکرد خود را داشته باشند. اگر کارکنان یک سازمان رفاه خوبی داشته باشند می‌توانند عملکرد بهتری از خود نشان داده و تاثیر بیشتری در موفقیت شرکت از خود بگذارند.
جمع بندی
افرادی که می‌خواهند در حوزه مدیریت منابع انسانی کار کنند باید با اصول مختلفی آشنا شوند. تسلط روی اصول مدیریت منابع انسانی به آنها کمک می‌کند تا تصمیمات بهتری بگیرند و برای آینده برنامه‌ریزی مناسب‌تری داشته باشند. البته اصول مدیریت منابع انسانی در دو بخش حوزه‌های چهارگانه و اصول هفتگانه تقسیم بندی می‌شوند. با مطالعه تمامی این اصول می‌توانید فرایند کار مدیران منابع انسانی را بهتر متوجه شوید.
منبع : AIHR.com
