آنچه در این مقاله می خوانید
اگر می خواهید بدانید مدیریت منابع انسانی یا HRM چیست و چه کاربردی دارد؟ شاید بهتر باشد ابتدا در مورد منابع انسانی و نقش آن در توسعه کسب و کارها نکاتی بگوییم. زیرا در غیر این صورت اهمیت و مزایای مدیریت منابع انسانی به خوبی روشن نخواهد شد. اگر ندانیم منابع انسانی چه نقش و اهمیتی در یک سازمان دارد؛ مدیریت آن هم به نظر یک عنوان توخالی می آید که تنها قرار است انرژی و هزینه را هدر بدهد. هر چند در واقعیت، به هیچ وجه این‌گونه نیست. حتی کاملا برعکس است! در ادامه ی مقاله در این باره بیشتر صحبت خواهیم کرد.
منابع انسانی و HRM
نیروی کار در موفقیت هر کسب‌وکاری نقش اساسی و کلیدی دارد. عملکرد مثبت کارمندان می‌تواند به عنوان دارایی یک سازمان تلقی شود. بنابراین نقش مدیریت منابع انسانی در هر کسب و کار بزرگ و کوچکی از اهمیت فراوانی برخوردار است.
در گذشته صاحبان کسب و کار ها تصور می‌کردند هرچقدر پشتوانه مالی قوی تری داشته باشند؛ استحکام کسب و کارشان بیشتر خواهد بود. در واقع آنان منابع مالی و اقتصادی در اختیار خود را سرمایه اصلی برای کسب و کار می دانستند.
اما کسب و کار ها و شرکت هایی که موفقیت و رشد پایداری داشتند؛ علاوه بر پشتوانه های مالی؛ از پشتیبانی و حمایت کارمندان خود نیز برخوردار بودند. در نتیجه صاحبان کسب و کار ها در یک فرآیند تدریجی به اهمیت و تاثیر کارمندان و نیروی کار در موفقیت خود پی بردند. در چنین زمانی بود که منابع انسانی به عنوان یک مفهوم تخصصی در حوزه کسب و کار مطرح شد. منابع انسانی به نیروی انسانی تغذیه کننده هر کسب و کار؛ یعنی کارمندان آن کسب و کار اشاره دارد.
تعریف مدیریت منابع انسانی چیست؟
ارایه یک تعریف تک جمله ای برای مدیریت نیروی انسانی؛ تقریبا غیرممکن است. امیدواریم با توضیح دادن در مورد آن بتوانیم یک تصویر جامع از این مفهوم به وجود بیاوریم. ابتدا با توضیح کوتاهی از مدیریت آغاز می کنیم.
مدیریت؛ به معنای بهینه‌سازی و استفاده درست و هدفمند از منابع محدود برای رسیدن به اهدافی مشخص است. با در نظر داشتن این اصل اتلاف و هدر رفت منابع به حداقل ممکن برسد.
منبع؛ به معنای چیزی که سودی از آن به دست می آوریم.
انسان؛ در عبارت منابع انسانی به نیروی کار یک کسب و کار، سازمان و یا شرکت اشاره دارد.
در نتیجه مدیریت منابع انسانی به عنوان ابزاری برای استفاده بهینه و هدفمند از کارمندان یک مجموعه تعریف می‌گردد. امروزه بسیاری از افراد تصور می‌کنند؛ فناوری و تکنولوژی به زودی جایگزین نیروی انسانی خواهد شد. حتی عده ای ادعا می کنند که هم اکنون ماشین ها جایگزین انسان شده اند. هرچند پیشرفت تکنولوژی و فناوری، به ویژه هوش مصنوعی مسئله ای غیر قابل انکار است. اما در حال حاضر ماشین ها بدون نظارت نیروی انسانی غیرقابل استفاده اند. حتی هوش مصنوعی نیز نیازمند نقش نظارتی انسان است. در نتیجه نیروی انسانی همچنان به عنوان یک عامل بسیار مهم و تاثیرگذار در هر مجموعه و سازمان به شمار می‌رود. تقاضای سازمان ها و کسب و کار ها برای جذب نیروی ماهر و متخصص نیز نشان دهنده ی نقش پررنگ و غیرقابل جایگزین منابع انسانی است.
کارمندان و منابع انسانی پشتوانه و سرمایه ای حیاتی برای هر سازمان و مجموعه به شمار می‌روند.
وظایف مدیر منابع انسانی یا HRM
مدیر منابع انسانی یک عنوان شغلی است . به زبان ساده مدیریت جنبه هایی از یک کسب و کار را هدف قرار می دهد که به نیروی انسانی و بازدهی آنان مربوط می‌شود. این عنوان شغلی طیف وسیعی از امور را پوشش می‌دهد:
- گزینش نیروی انسانی
- جذب و استخدام کارمندان
- هدایت کارمندان در مسیر اهداف کسب و کار
- آموزش دادن به نیرو انسانی مجموعه
- فراهم نمودن شرایط توسعه حرفه ای کارمندان
- تصمیم‌گیری برای جبران خدمات نیرو انسانی و ارائه پاداش و مزایا
- تسهیل دستیابی به اهداف فردی، گروهی و سازمانی
- ایجاد انگیزه و حفظ روحیه کارمندان
- نظارت بر سلامت روابط بین فردی کارمندان
- توجه به ایمنی نیروی انسانی
- حفظ منابع انسانی مجموعه به عنوان سرمایه های یک کسب و کار
منبع : AIHR.com
مانند هر شغل مدیریتی دیگری، مدیریت منابع انسانی نیز با وظایف مدیریتی از جمله برنامه‌ریزی، سازماندهی، هدایت و کنترل ارتباط دارد.
HRM حرفه و تخصصی بین رشته ای است.کسی که در این حرفه به فعالیت می پردازد باید در حوزه های گوناگونی مهارت و تخصص داشته باشد.حوزه هایی چون :
- مفاهیم و تکنیک های مدیریتی
- روانشناسی
- فنون ارتباط
- اقتصاد
- جامعه‌شناسی
- تسهیلگری بین اعضای تیم
مدیر منابع انسانی یک عنوان شغلی است و به زبان ساده مدیریت جنبه هایی از یک کسب و کار را هدف قرار می دهد که به نیروی انسانی و بازدهی آنان مربوط می‌شود. این عنوان شغلی طیف وسیعی از امور را پوشش می‌دهد:
- گزینش نیروی انسانی
- جذب و استخدام کارمندان
- هدایت کارمندان در مسیر اهداف کسب و کار
- آموزش دادن به نیرو انسانی مجموعه
- فراهم نمودن شرایط توسعه حرفه ای کارمندان
- تصمیم‌گیری برای جبران خدمات نیرو انسانی و ارائه پاداش و مزایا
- تسهیل دستیابی به اهداف فردی، گروهی و سازمانی
- ایجاد انگیزه و حفظ روحیه کارمندان
- نظارت بر سلامت روابط بین فردی کارمندان
- توجه به ایمنی نیروی انسانی
- حفظ منابع انسانی مجموعه به عنوان سرمایه های یک کسب و کار
برنامه ریزی و مدیریت منابع انسانی در ایران
جایگاه مدیریت منابع انسانی در فضای مدیریت کسب و کارها تقریبا غیرقابل انکار است.اما با وجود این، HRM در فضای مدیریتی ایران با چالش هایی همراه است.
چالش های مدیریت منابع انسانی چیست؟
- افراد و به خصوص مدیران مجموعه ها تصور می کنند که مباحث مربوط به منابع انسانی و HRM مختص
- سازمان های عریض و طویل است. در واقع نقش وظایف این عناوین شغلی را چندان جدی نمی دانند و منصوب کردن کسی برای این وظایف جزو اولویت های آنان نیست.طبیعتا هرچه سازمان و یا مجموعه کوچک تر باشد راضی کردن مدیرعامل برای درنظر گرفتن فردی برای این عنوان شغلی دشوار تر خواهد بود. البته چنین موردی را به صورت کلی در مورد هر مدیر عاملی نمی‌گوییم بلکه از فضای غالب در مجموعه ها و سازمان ها صحبت می کنیم. چه بسا که بسیاری از مدیران شایسته به خوبی از اهمیت نیروی انسانی آگاه هستند.
- بسیاری از نقش HRM و طیف وظایف آن در یک مجموعه اطلاعی ندارند و در نتیجه نقش آن را بسیار کمرنگ و بی اهمیت تصور می کنند. در نهایت نیز وظایفی مانند کنترل ورود و خروج کارمندان، نظارت بر حقوق و اضافه کاری را به واحد منابع انسانی واگذار می کند.
- عده ای از مدیران تصور نادرستی از نقش مدیریت منابع انسانی دارند. وظایف واحد منابع انسانی و HRM در ذهن این دسته از مدیران، تلاش برای افزایش بازده کاری است. در نتیجه وظایف مدیر منابع انسانی چون ایجاد انگیزه و حفظ روحیه کارمندان، نظارت بر سلامت روابط بین فردی کارمندان، توجه به ایمنی نیروی انسانی، حفظ منابع انسانی مجموعه به عنوان سرمایه های یک کسب و کار را به رسمیت نمی شناسند.
- برخی مدیران نقش HRM را محدود به تدارکات برای نیروی انسانی می دانند. از نگاه این مدیران صرف هزینه و زمان برای توسعه مدیریت منابع انسانی در یک مجموعه بی حاصل و حتی موجب ضرر برای سازمان یا مجموعه است. در حالی که در واقعیت توجه به این حوزه یک استراتژی برای موفقیت بلند مدت هر مجموعه است.
- به مدیران منابع انسانی پیشنهاد میکنیم با استفاده از نرم افزار تی تایم، مدیریت خود را تسهیل ببخشند. تی تایم یک نرم افزار حضور و غیاب آنلاین است که با تکنولوژی GPS کار میکند.
اهمیت و اهداف HRM
در ابتدای مقاله در رابطه با اینکه مدیریت منابع انسانی چیست و پررنگ تر شدن نقش آن در فضای کسب و کارها به صورت مختصر صحبت کردیم.در این بخش از مقاله به آن بیشتر خواهیم پرداخت.
اجازه بدهید بحث را با یک جمله که اهداف و اهمیت مدیریت منابع انسانی را به صورت جامع در خود می گنجاند آغاز کنیم:
هدف اصلی HRM (مدیریت منبع انسانی) کمک به یک مجموعه در صرف هزینه حداقل و بهره مندی از بیشترین بازده کارمندان برای رسیدن به اهداف کسب و کار در آینده ای بلند مدت است.
اهداف مدیریت منابع انسانی چیست؟
اکنون در فضای رقابتی کسب و کارها، ارزشی ندارد اگر طی مدت زمانی کوتاه بتوانیم حداکثر بازده کاری کارمندان را محقق کنیم.بلکه باید قادر باشیم در بلند مدت یک نیروی کار را حفظ نموده و از خدمات و دستاورد های او برای مجموعه بهره مند شویم.
برای محقق شدن چنین چیزی باید بتوانیم :
- رضایت نیروی کار مفید از شرایط خود در مجموعه را جلب کنیم.
- به نیروی کار مفید اجازه دهیم در فضایی آرامش بخش به وظایف خود بپردازد.اگر بار سنگینی از وظایف را به او تحمیل کنیم کارکرد او با هیجانات منفی مختل خواهد شد.
- بستر رشد و توسعه فردی را برای کارمندان فراهم کنیم.
HRM با در نظر داشتن این موارد، می تواند شرایطی به وجود آورد که نیروی انسانی به فعالیت بلند مدت در مجموعه ما تمایل داشته باشد.
اما باید در نظر داشته باشیم که کسب و کار ها در عین رعایت اصول اخلاقی و انسانی، باید در مدیریت منابع مالی و زمان خود دقیق و آینده نگر باشند. اگر سازمانی فقط به کارمندان سود رسانده و برای خود دستاوردی نداشته باشد؛ پس از مدتی با اتمام سرمایه ها و پشتوانه های خود روبه‌رو می گردد. چنانچه نیروی کاری دستاوردی برای مجموعه ندارد؛ باید تلاش شود او در جایگاه مناسب تری قرار گیرد. زمانی که افراد در جایگاه مناسب خود قرار گیرند؛ قادر به شکوفایی استعدادهای خود هستند. به این ترتیب هدر رفت هزینه درمجموعه کاهش می یابد و می توان برای اموری که موجب رشد بیشتر سازمان می‌گردد هزینه نمود.
تشخیص جایگاه و نقش مناسب برای هر فرد در فضای کار؛ از اهداف و وظایف مدیریت منابع انسانی است.
ضرورت وجود HRM در یک سازمان چیست؟
یک سازمان چاره ای ندارد تا برای رسیدن به موفقیت پایدار؛ از منابع خود به خوبی استفاده کند.یکی از این منابع هم نیروی کار است.اگر یک مجموعه بخواهد به موفقیت ناگهانی برسد ممکن است بتواند از اهمیت نیروی انسانی چشم پوشی کند و بدون توجه به موارد و ملاحظات انسانی، حجم کاری کارمندان خود را افزایش دهد.اما این فرآیند در بلند مدت به شکست منتهی می شود. اهمیت HRM برای یک مجموعه، مدیریت نیروی انسانی و عملکرد آنان در جهت موفقیت بادوام مجموعه است.اما چگونه؟
هر کارمندی که به تازگی وارد یک مجموعه می شود؛ با گذشت زمان، تجربه کسب کرده و ماهر تر می شود.برای این که سطح مهارت یک نیروی تازه کار به سطح مهارت نیروی ماهر ارتقا یابد؛ مجموعه باید مدت زمانی را صرف آموزش نیروی تازه کار نماید.این مدت زمان را باید جزو هزینه هایی دانست که هر مجموعه به ناچار باید بپردازد. بنابراین زمانی که یک نیروی کار ماهر از یک مجموعه می رود؛ بخشی از دستاورد های آن مجموعه را نیز با خود می برد. اگر سازمان یا مجموعه بخواهد نیرویی تازه کار جذب کند به ناچار باید زمانی را صرف آموزش آن نیروی کار تازه وارد کند.حتی اگر مجموعه ای بخواهد نیروی کار ماهر و حرفه ای جذب کند لازم است هزینه مالی بیشتری برای جذب آن نیرو بپردازد. البته در این حالت نیز هم چنان باید زمانی بگذرد تا او نیز با امور مجموعه و وظایفش آشنا شود.
بنابراین زمانی که کارمندان ماهر و با تجربه یک کسب و کار را ترک می کنند و مهارت خود را به مجموعه دیگری می برند؛ یکی از سنگین ترین هزینه ها به کسب و کار وارد می شود.
تنها راه برای جلوگیری از قطع همکاری نیروی کار باتجربه با یک مجموعه، در نظر گرفتن ابعاد انسانی نیروی کار است. تخصص مدیریت منابع انسانی در همین حوزه است.
جمع بندی
هر مجموعه بخشی از موفقیت خود را مدیون کارمندان‌اش است.همانطور که پیش از این نیز ذکر کردیم نیروی کار یک مجموعه، پشتوانه و سرمایه ای حیاتی برای مجموعه است.هر سازمان، شرکت یا مجموعه که رویای موفقیت بلند مدت و با دوام را در سر دارد باید با کمک گرفتن از فنون مدیریت منابع انسانی به نگه داری نیروی کار خود بپردازد.هر چند در فضای مدیریتی ایران پذیرفتن اهمیت و ضرورت HRM با چالش هایی روبرو است اما نباید از تلاش در این حوزه دست کشید.زیرا دیر یا زود اهمیت آن برای همه روشن خواهد شد.
امیدواریم توانسته باشیم به پرسش « مدیریت منابع انسانی چیست و چه اهدافی دارد؟ » پاسخ مناسبی ارائه داده باشیم.
اگر مطلبی را از قلم انداخته ایم؛ آن را برای ما در قسمت نظرات به اشتراک بگذارید تا در آینده حتما به آن بپردازیم.
