آنچه در این مقاله می خوانید
رفتار سازمانی مطالعه نحوه تعامل و تاثیر افراد، گروه و سازمان‌ها با یکدیگر است. این رفتار که به صورت مختصر آن را OB می‌نامیم تاثیر بسیار زیادی در مدیریت کسب و کار دارد. در مدیریت کسب و کار از این ابزار برای درک و مدیریت موثرتر گروه‌های مختلف مردم بهره برده می‌شود. کسب و کارها به این دلیل مجبور هستند سراغ OB بروند که با کمک آن می‌توانند عملکرد کارکنان را افزایش داده و در عین حال یک محیط کاری مثبت داشته باشند. بر این اساس شناخت رفتار سازمانی و آموزش نحوه استفاده از آن می‌تواند در موفقیت‌های یک برند تاثیر مستقیم بگذارد.
تعریف رفتار سازمانی چیست؟
رفتار سازمانی همانگونه که گفتیم چگونگی تعامل افراد یا گروه‌ها در یک سازمان را مورد بررسی قرار می‌دهد. اطلاعاتی که بر اساس این رفتار دریافت می‌شوند می‌توانند در مدیریت بهتر یک کسب و کار موثر باشند. در واقع مدیران با بررسی اثر این تعاملات بر عملکرد سازمان متوجه می‌شوند که آیا روابط بین کارکنان و گروه‌ها سازمان را در مسیر اهداف خود قرار داده است یا خیر. این اطلاعات زمانی نشان دهنده عملکرد مثبت سازمان هستند که روی بازدهی کارکنان تاثیر گذاشته باشند. مثلاً مطالعات رفتار عناصر یک سازمان نشان داده که کارکنان آن با احساس ارزشمندی و قدردانی انگیزه بیشتری برای کار کردن دارند. همین موضوع سبب شده تا سازمان سریع‌تر به اهداف خود برسد و سود بیشتری به دست آورد. با تمام این تفاسیر اما تحقیقات ناشی از رفتارهای سازمانی قرار نیست همیشه نتایج مثبتی داشته باشند. با مطالعه رفتارهای سازمانی می‌توان نوع رویکرد مدیریت در برابر کارکنان را تغییر داده و به راندمان بهتر کارکنان کمک کرد.
بخوانید : اصطلاحات منابع انسانی به انگلیسی | HRMS برای کسب و کار | اجایل | سوالات مصاحبه کاری
موضوعات رفتار سازمانی
یکی از مواردی که هنگام مطالعه رفتار سازمانی باید مد نظر قرار دهید موضوعات این کار است. در مطالعه رفتارهای سازمانی معمولاً موضوعات زیر بیشتر مد نظر قرار می‌گیرند:
- فرسودگی کارکنان:یکی از موضوعاتی که در بررسی رفتارهای سازمانی می‌تواند مورد نظر قرار گیرد، دلیل فرسودگی کارکنان و تغییرات متعدد در ساختار شرکت است.
- موضوع دیگری که معمولاً مدیران در بررسی این رفتار روی آن حساسیت دارند دلیل بهره‌وری پایین شرکت است.مدیران باید دلیل این اتفاق را از طریق بررسی رفتارها کشف کرده و آن را مدیریت نمایند.
- یکی دیگر از موضوعات مهم در بررسی رفتارهای سازمانی دلیل سطح پایین رضایت مشتریان می‌باشد.شاید عدم رضایت مشتریان به دلیل رفتارهای نامناسبی است که عوامل شرکت با آنها دارند.
- رفتارهای فرهنگی نامناسب در محیط شرکت از دیگر موضوعاتی هستند که حتماً باید مورد بررسی قرار گیرند.در محیط یک شرکت عوامل مختلفی با جنسیت و فرهنگ‌های گوناگون حضور دارند و هیچ کدام نباید احساس انزوا داشته باشند.
- عدم ارتباط‌گیری مناسب بین کارکنان در یک گروه یا بین کارکنان و مشتریان از دیگر موضوعاتی است که حتماً باید مد نظر قرار گیرد.عدم ارتباط گیری باعث می‌شود تا شرکت در مسیر رسیدن به اهداف خود با چالش‌های زیادی مواجه گردد.
رفتار سازمانی یکی از موضوعاتی است که در مدیریت منابع انسانی یا HRM به آن پرداخته می شود. برای مطالعه بیشتر در این مورد می توانید مقاله های ” مدیریت منابع انسانی ” و ” HR چیست ” را مطالعه نمایید.(کلیک)
منبع : vantagecircle.com
اهداف و اهمیت رفتار سازمانی
اهداف مختلفی در رفتار سازمانی مورد بررسی قرار می‌گیرند که برخی از آنها ارزش و اهمیت زیادی دارند. با مهمترین اهدافی که در این مدل رفتار لازم است مطالعه شوند بیشتر آشنا خواهیم شد:
- یکی از موضوعات و اهداف مهم در مطالعه این رفتار، یافتن کارمندان مناسب و با بهره‌وری ایده‌آل است.کارمندانی که در راستای اهداف سازمان عملکرد خوبی داشته و بتوانند اثر مثبت بگذارند قطعاً گزینه‌های بهتری برای ادامه همکاری هستند.
- گاهی اوقات موضوعی که هدف اصلی مطالعه رفتارهای سازمانی است، بهبود رضایت شغلی کارکنان می‌باشد.شاید مدیران برخوردی نادرست با کارکنان دارند ولی اصلاً متوجه آن نیستند. بررسی مطالعه این رفتارها نشان خواهد داد که کدام برخورد مدیران سبب نارضایتی کارکنان شده است.
- یکی از اهداف اصلی مطالعه رفتارهای سازمانی، ایجاد یک محیط کاری مثبت و پویا می‌باشد.شناخت بهتر کارگران و توسعه فرهنگ خاص شرکت می‌تواند به ایجاد این محیط کمک بسیار خوبی کند. وقتی در یک محیط همه احساس خوبی داشته باشند، فرایندها سرعت گرفته و نتایج منحصر به فردی به دست خواهند آمد.
- از دیگر موضوعاتی که در مطالعه رفتار سازمانی مورد توجه قرار می‌گیرد، می‌توانیم به ایجاد یک تیم قدرتمند و سازنده اشاره کنیم. تیمی که به دنبال نوآوری و استفاده بهینه از کارکنان باشد قطعاً در موفقیت سازمان نقش زیادی خواهد داشت.
عوامل موثر بر رفتار سازمانی
عوامل مختلفی بر رفتار سازمانی تاثیر می‌گذارند. در واقع هر سازمانی چهارچوبی دارد و بر اساس آن رفتارهای افراد و گروه‌ها با یکدیگر شکل می‌گیرند. از طرفی سازمان‌ها اهداف و مسئولیت‌های متفاوتی با یکدیگر خواهند داشت. با این حال محیط زندگی و کاری همه ما پویا است و پویا خواهد ماند. تغییرات چه ما به آنها علاقه داشته باشیم و چه نداشته باشیم پیش می‌آیند. مهم آن است که بتوانیم خودمان را با این تغییرات تطبیق دهیم و رفتارها را در سازمان خودمان مدیریت نماییم. شاخص‌های مختلفی هستند که در رفتار عوامل یک سازمان اثر مستقیم می‌گذارند. آشنایی با آنها برای اینکه بتوانید رفتارها را درون سازمان خودتان مدیریت نمایید ضروری است.
شاخص های رفتار سازمانی
شاخص‌های گوناگونی بر رفتار سازمانی تاثیرگذار می‌باشند. هر کسی که می‌خواهد رفتارها را درون سازمان خود مدیریت کند باید با شاخص‌هایی که خدمتتان معرفی می‌کنیم آشنا شود:
- مردم:در هر سازمانی رفتار با مردم باید مناسب و پویا باشد. در بررسی رفتارهای سازمانی با مردم باید به عواملی مثل سن، جنسیت، مذهب، فرهنگ وضعیت تاهل و تجربه توجه کرد. در واقع نمی‌توان با همه مردم مشابه هم رفتار نمود و بر اساس همین شاخصه‌ها باید رویکردی پویا برای ارتباط گرفتن با تک تک انسان‌ها داشت.
- ساختار:ساختار یک شرکت آن است که چگونه افراد را در نقش‌های مختلف سازماندهی کرده و تعامل آنها با همدیگر را مدیریت نماید. برخی شرکت‌ها ساختار سلسله مراتبی را انتخاب می‌کنند که در آن نقش و مسئولیت هرکارمند مشخص می‌باشد. در طرف مقابل برخی شرکت‌ها به همه اجازه می‌دهند به طور مساوی در تصمیمگیریها مشارکت نمایند.
- تکنولوژی: نوع تکنولوژی‌هایی که یک شرکت از آنها بهره می‌برد می‌تواند در تعامل بین کارکنان و همچنین تعامل با مردم نقش ویژه داشته باشد.در برخی شرکت‌ها کارمندان ایمیل را بیشتر برای ارتباط گرفتن ترجیح می‌دهند و برخی دیگر تمایل دارند از طریق شبکه‌های اجتماعی با هم صحبت کنند. هر چند برخی هم ترجیح می‌دهند به صورت حضوری با همکاران خود گفتگو داشته باشند.
- محیط:محیط هر سازمان به دو بخش داخلی و خارجی تقسیم می‌شود که رفتار سازمانی در آنها تعاریف متفاوتی دارد. در محیط داخلی توجه به عناصری مثل فرهنگ سازمانی، سبک‌های مدیریت، دسترسی به منابع و شرایط محل مهم هستند. در محیط خارجی عواملی مثل شرایط اقتصادی، چشم انداز نظارتی، شرایط بازار و عوامل جتماعی و سیاسی نقش ویژه‌تری دارند.
انواع رفتار سازمانی
رفتار سازمانی فقط در یک حالت خاص خلاصه نمی‌شود و انواع مختلفی از رفتارها را در یک کسب و کار می‌توان مشاهده کرد. رهبران و مدیران هر سازمان باید انواع مختلف رفتارهای سازمانی را درک کرده و با توجه به آنها سعی کنند ارتباط میان کارکنان را بهبود بخشند. مدیران باید به این نکته دقت داشته باشند که درک انواع مختلف رفتارهای سازمانی به ایجاد یک محیط کاری موثر کمک بیشتری خواهد کرد. هرچه آنها انواع مختلف رفتارها را در سازمان خودشان بهتر درک کنند سریع‌تر می‌توانند به کارکنان انگیزه داده و بهره‌وری آنها را افزایش دهند.
رفتار سازمانی در شرکت
انواع رفتار سازمانی در یک شرکت به دسته‌های مختلفی تقسیم می‌شوند. با مهمترین انواع رفتارهای سازمانی یک کسب و کار بیشتر آشنا می‌شویم:
- رفتار مستبدانه:رفتاری که در آن رهبر سازمان بدون مشورت با کارکنان تصمیم گیری می‌کند را مستبدانه می‌گوییم. در مقاطعی که سازمان نیاز به تصمیم گیری دارد این روش مناسب است اما در اکثر موارد سبب کاهش روحیه و انگیزه کارکنان می‌گردد.
- رفتار دموکراتیک:نوعی سبک مدیریتی که در آن کارکنان به طور فعال در فرایندهای تصمیم‌گیری مشارکت دارند، رفتار دموکراتیک نام دارد. با چنین رفتاری کارکنان احساس بهتری پیدا می‌کنند و محیط کاری فضای مثبتی خواهد داشت. البته ممکن است در رفتار دموکراتیک شاهد تاخیر در تصمیمگیریها باشیم.
- رفتار لایسزفر:در این مدل رفتار مدیران اطلاعات کمی را در اختیار کارکنان قرار می‌دهند. این رویکرد موجب می‌شود تا کارکنان کمتر اعتراض کنند اما سردرگم و بی‌نظم باشند و عملکردی ضعیف از خود نشان دهند.
- رفتار بروکراتیک:رفتار سازمانی که بر اساس قوانین و رویه‌های سختگیرانه تعریف شود را بروکراتیک می‌گویند. در حالی که این رویکرد حس نظم و مکان پیش بینی وقایع را ایجاد می‌کند اما می‌تواند موجب مقاومت کارکنان در برابر تغییرات شود.
- رفتار تحول آفرین:رفتاری که در آن مدیران به کارکنان خود برای رسیدن به پتانسیل کامل الهام و انگیزه می‌دهند را تحول آفرین گویند. معمولا در این سبک از رفتار کارکنان همراهی بیشتری با مدیران دارند و نتایج بهتری حاصل می‌گردد.
- رفتار معاملاتی:گاهی اوقات مدیران تلاش می‌کنند با وعده پاداش، کارکنان را در مسیر دستیابی به اهداف سازمان تشویق کنند. در چنین شرایطی احتمالاً سازمان به نتایج دلخواه خود برسد اما خلاقیت و نوآوری بین کارکنان دیده نشود.
- رفتار خدمتگزار:در این رفتار، مدیران نیازهای کارکنان را بر تمایلات خود ترجیح می‌دهند. کاملاً طبیعی است که این رویکرد منجر به افزایش مشارکت کارکنان و رضایت شغلی آنها گردد.
مدیریت منابع انسانی و رفتار سازمانی
مدیریت منابع انسانی وظیفه کنترل کارکنان و ایجاد انگیزه در آنها برای رسیدن به اهداف سازمان را بر عهده دارد. طبیعتاً یکی از موضوعاتی که مدیران منابع انسانی باید برای آن برنامه داشته باشند رفتار سازمانی است. با ارتباط مدیران منابع انسانی و رفتارهای سازمانی بیشتر آشنا خواهیم شد:
- تحقیق:مدیر منابع انسانی وظیفه دارد رفتارهای سازمانی را مورد بررسی قرار دهد. او برای این کار می‌تواند از مصاحبه یا پرسشنامه استفاده کند. نتایج حاصل از تحقیقات او تاثیر زیادی در رفتارهای آینده کارکنان یک سازمان با یکدیگر خواهد داشت.
- انگیزه:مدیر منابع انسانی با بررسی و مطالعه روی نتایج حاصل از تحقیقاتی که داشته می‌تواند انگیزه موجود بین کارکنان را بر اساس رفتار آنها متوجه شود. او با استفاده از همین نتایج می‌تواند روش‌هایی را برای افزایش انگیزه بین کارکنان طراحی کند تا اهداف سازمان به دست آیند.
- عدالت و اعتماد:برخورد عادلانه و اعتمادسازی بین کارکنان ارزش و اهمیت زیادی دارد. مدیر منابع انسانی موفق خواهد بود که بتواند این موضوعات را مدیریت کرده و رفتارهای بین کارکنان را بر اساس اعتماد طراحی نماید. وقتی کارکنان به هم اعتماد داشته باشند و احساس خطر از ناحیه یکدیگر نکنند بیشتر در خدمت سازمان خواهند بود.
- اخلاق:کارکنان یک سازمان باید برخوردهای مناسب و محترمانه با یکدیگر داشته باشند. وظیفه مدیر منابع انسانی است که این بخش از رفتارهای سازمانی را تحت نظارت خود قرار دهد. هرگونه رفتار خارج از اصول اخلاقی و نامحترمانه باید با برخورد شدید مواجه گردد.
- عملکرد:مدیر منابع انسانی وظیفه دارد نسبت به تقدیر شایسته از کارکنانی که عملکرد خوبی داشته‌اند اقدام نماید. البته قرار نیست به هر کسی پاداش تعلق گیرد اما افرادی که رفتارهای خوبی در سازمان داشته باشند و تاثیر این رفتارها در عملکرد آنها مشخص شود شایسته تقدیر هستند. مدیر منابع انسانی باید رفتارهای تمام کارکنان را به خوبی بررسی کرده و آنهایی که ممتاز هستند را تشویق نماید.
نکات مهم مدیریت رفتار سازمانی
رعایت چند نکته به مدیران منابع انسانی کمک می‌کند تا رفتار سازمانی را به خوبی مدیریت کرده و در راستای اهداف سازمان حرکت کنند. مدیران منابع انسانی برای تنظیم رفتارهای سازمان خود بهتر است روی نکات زیر تمرکز داشته باشد:
- مدیران باید تلاش کنند روابط خوبی بین کارکنان ایجاد نمایند. با این حال بهتر است مانع از آن شوند که روابط برخی از خطوط قرمز را رد کرده و موجب اختلال در عملکرد کارکنان گردد.
- همان گونه که در بخش‌های قبلی هم چندین مرتبه اشاره کردیم ایجاد انگیزه بین کارکنان از طریق کنترل رفتارهای سازمانی بسیار مهم است.مدیر منابع انسانی باید روی این نکته دقت زیادی داشته باشد.
- یکی دیگر از مسائلی که در چارچوب وظایف مدیر منابع انسانی تعریف می‌گردد تامین ایمنی کارکنان است.ممکن است برخی کارکنان به دلیل حس کنجکاوی خود سعی کنند وارد حریم خصوصی دیگران شوند که مدیر منابع انسانی باید تذکرات لازم را به آنها دهد.
- مدیر منابع انسانی باید از طریق رفتار کارکنان متوجه شخصیت آنها شود.پس از شخصیت شناسی باید آنهایی را برای همکاری طولانی مدت انتخاب کند که همگام با سازمان حرکت کنند و فقط به فکر منافع شخصی خود نباشند.
- رفتارشناسی کارکنان در یک تیم نیز باید مورد نظر مدیر منابع انسانی قرار گیرد.تنها کارکنانی می‌توانند برای سازمان مفید باشند که روحیه کار تیمی داشته باشند و با این موضوع مقابله نکنند.
جمع بندی
مدیریت رفتار سازمانی برای ارتقا و پیشرفت یک مجموعه بسیار مهم است. بر همین اساس مدیران منابع انسانی باید تلاش کنند رفتار کارکنان را مدیریت کرده و استراتژی مناسبی در این زمینه داشته باشند. مدیریت آنها باید به گونه‌ای باشد که انگیزه کارکنان تقویت شده و آنها احساس ایمنی در محیط کار داشته باشند. البته مدیران یک مجموعه باید تلاش کنند به کارکنان خود آموزش‌های لازم در مورد رفتار با مشتریان را هم ارائه نمایند.
