آنچه در این مقاله می خوانید
فرآیند منابع انسانی تاکتیک‌های اساسی هستند که متخصصان این حوزه برای تضمین موثر بودن چرخه زندگی و تجربیات شغلی کارگران مورد استفاده قرار می‌دهند. مدیریت منابع انسانی دقیقاً بر اساس فرایندهایی که سازمان برای این بخش در نظر گرفته منصوب می‌گردد. این فرایندها در آینده باید به زمینه‌های کاربردی‌تر تقسیم شده و مدیران منابع انسانی مسئول توسعه آنها باشند. این فرایندها کمک می‌کنند تا مدیران بهتر بتوانند رضایت مشتریان را جلب کنند و ارتباط بهتری با آنها ایجاد نمایند.
اقدامات منابع انسانی چیست؟
اقدامات و فرآیندهای منابع انسانی تاثیر زیادی در پیشرفت یک مجموعه دارد. بهتر است ابتدا تعریفی از اقدامات مدیریت منابع انسانی داشته باشیم تا بهتر وظایف آن را درک کنیم. اقدامات این مجموعه را به طور کلی می‌توانیم در سه بخش برنامه‌ریزی نیروی انسانی، رفاه نیروی کار و روابط کاری تقسیم بندی نماییم. البته هر کدام از این بخش‌ها به دسته‌های بیشتری هم تقسیم بندی می‌شوند و همین موضوع نشان می‌دهد که مدیر منابع انسانی یک شرکت مسئولیت‌های گسترده‌ای دارد و وظیفه سنگینی بر عهده او گذاشته شده است. با این حال در یک جمله اگر بخواهیم اقدامات او را تشریح کنیم باید بگوییم مدیر منابع انسانی ارتباطات کاری را تقویت کرده و تلاش می‌کند اهداف سازمان و کارکنان را در یک مسیر تعریف نماید. وقتی این اتفاق رخ دهد کارکنان با تمام وجود برای سازمان کار می‌کنند و اهداف دوگانه را محقق می‌سازند.
بخوانید : اصطلاحات منابع انسانی به انگلیسی | HRMS برای کسب و کار | اجایل | سوالات مصاحبه کاری | اصول مدیریت منابع انسانی
اهداف واحد منابع انسانی
بخش دیگری از فرآیندهای منابع انسانی مربوط به اهداف این قسمت از هر سازمان می‌شود. هدفگذاری‌های مختلفی ممکن است برای مدیر منابع انسانی در نظر گرفته شود. ولی در هر حال برخی از اهداف این واحد در سازمان‌های گوناگون مشابه است. هر واحد منابع انسانی باید نیروی مورد نیاز سازمان خود را تامین کند. همچنین باید برای توسعه و پیشرفت کارکنان و شرکت برنامه داشته باشد. طراحی مدل جذب نیرو و فرایند گزینش تماماً بر عهده این قسمت از شرکت خواهد بود. مدیر منابع انسانی باید مهارت‌های کارکنان را تقویت کرده و آموزش‌های لازم را برای آنها در نظر بگیرد. حمایت از کارکنان مستعد و نخبه از دیگر وظایف مدیر منابع انسانی است.
برای مطالعه بیشتر می توانید مقاله ” HR چیست ؟” و “وظایف و اهداف مدیریت منابع انسانی” را مطالعه نمایید.
حوزه های چهارگانه مدیریت منابع انسانی
یکی از مفاهیم دیگری که در فرآیندهای منابع انسانی با آن برخورد می‌کنیم حوزه‌های چهارگانه هستند. هر مدیر منابع انسانی با چهار حوزه مدیریت و برنامه‌ریزی، سازماندهی، عملکرد و روابط کارکنان مواجه است. او باید برای هر کدام از حوزه‌های چهارگانه برنامه متفاوتی داشته باشد و سعی کند بین آنها ارتباط ایجاد نماید. سازمان‌هایی که معمولاً برای این حوزه‌های چهارگانه برنامه ویژه دارند و سعی می‌کنند با اطلاعات روز دنیا آنها را مدیریت نمایند موفقیت‌های بیشتری نسبت به رقبای خود کسب می‌کنند. سازمان های موفق همیشه به دنبال یادگیری مدل های نوین مدیریتی و تلاش برای اجرای آن ها در حوزه منابع انسانی هستند. ( انواع شیوه های مدیریتی را می توانید در مقاله ی مدل های مدیریت منابع انسانی مطالعه نمایید.)
فرایندهای اصلی منابع انسانی چیست؟
تا اینجا برخی از مفاهیمی که لازم است برای بررسی فرآیندهای منابع انسانی آنها را بشناسید خدمتتان بیان کردیم. اکنون می‌خواهیم وارد موضوع اصلی بحثمان یعنی آشنایی با فرایندهای اصلی منابع انسانی شویم. در بحث منابع انسانی با فرایندهای گوناگونی مواجه می‌شویم که مهمترین آنها را خدمتتان معرفی خواهیم نمود.
برنامه ریزی
یکی از فرآیندهای منابع انسانی که اهمیت بسیار زیادی هم دارد برنامه‌ریزی است. در طی این فرایند باید تمامی موارد لازم برای جواب دادن به تقاضا و تامین نیروی انسانی سازمان انجام پذیرد. مدیر منابع انسانی وظیفه دارد در این برنامه استراتژی‌های مشخصی را تعریف کرده و اطمینان حاصل کند که افراد توانمند با مهارت‌های مورد نیاز سازمان در گروه‌های مختلف جذب شده‌اند. با برنامه‌ریزی اصولی و صحیح انعطاف بیشتری در سازمان ایجاد خواهد شد و عملیات‌ها سریع‌تر دنبال می‌شوند. برای برنامه‌ریزی بهتر است روی موضوعاتی مثل اهداف، استراتژی استخدام، تقویت روابط کارکنان، ایجاد فرهنگ کار و ایجاد یک برنامه جذاب تمرکز نمایید. مدل‌های مختلفی برای برنامه‌ریزی منابع انسانی وجود دارد که به شما کمک می‌کنند مسیر بهتری را دنبال کنید.
سازماندهی
یکی دیگر از فرآیندهای منابع انسانی سازماندهی نام دارد. در این فرایند هدف مدیر منابع انسانی افزایش بهره‌وری و کارایی نیروی انسانی موجود در سازمان خواهد بود. مدیر منابع انسانی باید از طریق ساختارها، ارتباطات و سیاست‌هایی که تدوین می‌نماید عملکرد کارکنان را بهبود بخشد و به اهداف سازمان دست پیدا کند. سازماندهی از آن جهت اهمیت دارد که کمک می‌کند تا ارتباط بهتری بین مدیران و کارکنان ایجاد شود. همین موضوع در افزایش انگیزه کارکنان تاثیر دارد و آنها را با اهداف سازمان بیشتر همراه می‌نماید. اگر می‌خواهید سازماندهی بهتری در کسب و کار خودتان داشته باشید بهتر است وظایف هر بخش را به صورت واضح مشخص نمایید. همچنین سعی کنید فرایندهای آموزشی برای توسعه کارکنان در نظر بگیرید. از سیستم‌های ارزیابی عملکرد هم برای بررسی راندمان کاری نیروی انسانی بهره ببرید. روحیه دادن و ایجاد انگیزه بین کارکنان را هم هیچ وقت فراموش نکنید.
هدایت
طبیعتاً یکی از فرآیندهای منابع انسانی برای رسیدن به اهداف سازمان، باید هدایت کارکنان باشد. اگر برنامه‌ریزی و سازماندهی به بهترین شکل ممکن انجام شده باشد و تئوری‌ها آماده باشند، تا زمانی که نتوانید آنها را به بهترین شکل ممکن عملیاتی کنید، اهدافتان محقق نخواهند شد. با وجود تمام تلاش‌هایی که شما می‌کنید برخی از کارکنان ممکن است وظایف خود را به خوبی انجام ندهند. این اتفاق باعث می‌شود تا تمام سازمان آسیب ببیند و مسیر حرکت آن با اختلال مواجه گردد. مدیر منابع انسانی باید قدرت هدایت کارکنان را داشته باشد و آنها را در این مسیر رهبری نماید.
کنترل
در میان فرآیندهای منابع انسانی کنترل و هدایت بیشتر به هم نزدیک هستند. مدیر منابع انسانی باید روی عملکرد تک تک بخش‌ها نظارت داشته باشد و نسبت به حسن انجام وظیفه آنها اطمینان حاصل کند. برای این منظور او باید بر نحوه اجرای برنامه‌ها نظارت کرده و فرایند انجام کار را مورد بررسی قرار دهد. همچنین باید نتیجه حاصل شده را بررسی کرده و مسیرهای حرکتی را مورد آنالیز قرار دهد. او باید تمام گروه‌ها را تحت نظر خود داشته باشد و در صورتی که عملکرد مطلوبی ندارند با آنها برخورد نماید. البته تشویق گروه‌هایی که عملکرد خوبی دارند هم نباید فراموش گردد.
فرایندهای حوزه منابع انسانی
در فرآیندهای منابع انسانی با چند حوزه مهم دیگر هم مواجه هستیم که برای هر مدیر لازم است با آنها آشنا شود. این فرایندها تاثیر زیادی در هدف گذاری و اجرای استراتژی‌های شرکت دارند و اگر مدیر منابع انسانی با آنها آشنایی کامل نداشته باشد، در انجام ماموریت‌های خود با مشکل مواجه خواهد شد. برخی از مهمترین فرایندهای حوزه منابع انسانی را در ادامه با هم مورد بررسی قرار می‌دهیم.
16 فرایند منابع انسانی
فرایندهای حوزه منابع انسانی در مدل‌های مختلفی مورد بررسی قرار می‌گیرند که یکی از معروف‌ترین آنها مدل 34000 است. بعداً در مورد این مدل بیشتر خدمتتان توضیح خواهیم داد اما اکنون می‌خواهیم ۱۶ فرایند اصلی آن را که در ۵ سطح تقسیم بندی می‌شوند با هم بررسی کنیم:
- سطح ۱:اقدامات پراکنده و بدون ثبات
- سطح ۲:طراحی کلان ساختار سازمانی، تجزیه و تحلیل گریدینگ شغل، برنامه‌ریزی جذب و گریدینگ شاغل، حقوق و مزایا
- سطح ۳: روابط کاری جامع منابع انسانی، سیستم اطلاعاتی منابع انسانی، یادگیری و آموزش دانش، مدیریت کارکنان و پاداش
- سطح ۴:تحلیل و توسعه شایستگی، منتورینگ، تیم سازی و افزایش مهارت، مدیریت استعدادها
- سطح ۵:به روز رسانی مستمر، حسابرسی منابع انسانی، مدیریت ارزش‌ها، برنامه‌ریزی استراتژیک
مدیریت روابط کارمندان در سازمان
یکی از فرآیندهای منابع انسانی که ارزش و اهمیت بسیار زیادی دارد و باید روی آن حساسیت داشته باشید، مدیریت روابط کارمندان در سازمان می‌باشد. برای ایجاد روابط مناسب بین کارمندان و مدیران مهم است که اعتمادسازی کنید شکاف‌ها را از میان بردارید. از کارمندانی که عملکرد خوبی دارند تقدیر کرده و برای آنها ارزش قائل شوید تا انگیزه بیشتری برای فعالیت داشته باشند. بین کارمندان با یکدیگر نیز روابط دوستانه برقرار کنید و در صورت امکان در تعطیلات برنامه‌های شاد و مفرح برای آنها تدارک ببینید. سعی نمایید احترام و ارزش کارمندان را تحت هر شرایطی حفظ کنید و برخورد تند و توهین آمیز نداشته باشید. در مجموع کاری کنید که کارمندان همدیگر را مانند یک تیم فرض کنند و دنبال پیروزی گروهی باشند. اگر به این موقعیت برسید موفقیت شما تضمین خواهد شد.
زیر فرآیندهای منابع انسانی
تا اینجا در مورد فرآیندهای منابع انسانی نکات مختلفی را بررسی کردیم ولی بد نیست در مورد برخی زیر فرایندها هم خدمتتان توضیحاتی دهیم. طبیعتاً هر کدام از فرایندهای اصلی که با هم بررسی کردیم شامل زیر مجموعه‌هایی هستند و اهمیت آنها هم بسیار زیاد می‌باشد. مدیر منابع انسانی باید کارکنان تحت امر خود را موظف کند تا روی زیر فرایندها برنامه‌ریزی کنند و همه آنها را برای رسیدن به فرایند اصلی کنترل نمایند.
فرآیند منابع انسانی مدل 34000
قبلاً در بحث فرآیندهای منابع انسانی به مدل ۳۴۰۰۰ اشاره کردیم. اکنون می‌خواهیم کمی مفصل‌تر در مورد این مدل منابع انسانی صحبت کنیم. ویژگی خوب این مدل آن است که وضعیت فعلی نیروهای انسانی و میزان بلوغ فرایندها را به خوبی بررسی کرده و اقدامات لازم برای بهبود شرایط را ارائه می‌کند. با کمک این مدل می‌توانید به صورت یکپارچه همه فرایندها را بررسی کنید و همزمان آنها را آسیب شناسی نمایید. این مدل که نام اصلی آن ۳۴۰۰۰ ISO است بهترین ابزار برای بررسی فرایندها و نتایج در مدیریت منابع انسانی هستند.
فرآیند واحد منابع انسانی
تا اینجا فرآیندهای منابع انسانی را از ابعاد گوناگون مورد بررسی قرار دادیم و اکنون می‌خواهیم به بررسی فرایندهای واحد منابع انسانی بپردازیم. در واحد منابع انسانی فرایندهای مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرند که قصد داریم در مورد دو عنصر مهم آنها نکاتی را خدمت شما بیان کنیم.
فرآیند توسعه منابع انسانی
یکی از مهمترین فرآیندهای منابع انسانی مربوط به توسعه می‌شود. در فرایند توسعه محور، مدیر منابع انسانی باید فرصت‌ها را در بازه زمانی بلند مدت مورد بررسی قرار دهد. هدف او پیشرفت کارکنان است و برای رسیدن به آن باید مهارت‌های خاصی را آموزش دهد. در کنار آموزش مهارت‌های خاص مدیر منابع انسانی لازم است روی پیشرفت کارکنان نظارت کرده و شخصیت کل سازمان را توسعه دهد. البته در برخی سازمان‌ها ترجیح می‌دهند روی افراد خاصی برای پیشرفت و توسعه برنامه‌ریزی کنند و همه کارکنان را وارد این چرخه نمی‌نمایند.
فرآیند آموزش منابع انسانی
دیگر فرآیندهای منابع انسانی در حوزه واحد این مجموعه مربوط به آموزش می‌شود. آموزش عنصر مهمی در پیشرفت کارکنان است و مدیران منابع انسانی باید تلاش کنند از طریق بهبود مهارت‌ها و تربیت افراد متخصص سازمان خود را در مسیر پیشرفت و ترقی قرار دهند. در واقع هر فرایندی که منجر به یادگیری مفاهیم و مهارت‌های جدید توسط کارکنان شود را آموزش می‌نامند. در طراحی فرایندهای آموزشی هر کسب و کاری باید به اهداف آن سازمان و همچنین کارکنان دقت کرد. اگر مدیر منابع انسانی بتواند آموزش‌هایی را تدارک ببیند که اهداف کارکنان و مدیران را همزمان پوشش می‌دهند قطعاً کار خود را به خوبی انجام داده است.
نظام جامع منابع انسانی
یکی از مفاهیم مهم دیگری که هنگام آشنایی با فرآیندهای منابع انسانی لازم است آن را هم بشناسید نظام جامع منابع انسانی است. نظام جامع منابع انسانی معمولاً بر روی یک پلتفرم یا نرم‌افزار طراحی می‌گردد و تمام فرایندهای لازم را مدیریت می‌کند. با این سیستم می‌توانید اطلاعات پرسنلی، حضور و غیاب، دوره‌های آموزشی، عملکرد کارکنان و ارتباطات آنها را مدیریت نمایید.
نظام توسعه منابع انسانی
یکی از بخش‌های مهم نظام جامع در فرآیندهای منابع انسانی مربوط به توسعه می‌شود که بارها در مورد آن صحبت کرده‌ایم. در نظام توسعه منابع انسانی مدیر روی پارامترهایی که مربوط به پیشرفت سازمان می‌شوند تمرکز می‌کند. در واقع نظام توسعه منابع انسانی را می‌توانیم بخش مهمی از نظام جامع بدانیم که تنظیم و بررسی آن یکی از وظایف مدیر منابع انسانی محسوب می‌شود. در میان بخش‌های مختلف نظام جامع توسعه منابع انسانی هیچ کدام به اندازه بحث توسعه اهمیت ندارند و مدیر حتماً باید برای آن برنامه ویژه داشته باشد. در واقع تمامی بخش‌های مختلف نظام جامع این هدف را دنبال می‌کنند که سازمان نسبت به گذشته پیشرفت داشته و به اهداف خود نزدیک‌تر شود. پس تمامی بخش‌ها به نظام توسعه وابسته هستند و برای آن هدف گذاری می‌شوند.
جمع بندی
در مورد فرآیندهای منابع انسانی نکات مختلفی را با هم بررسی کردیم. سعی نمودیم این فرایندها را از ابعاد گوناگون خدمت شما معرفی کرده و آنها را توضیح دهیم. هر کدام از فرآیندهای منابع انسانی به اندازه خود مهم هستند و می‌توانند در آینده یک شرکت و موفقیت آن نقش کلیدی ایفا کنند. باید برای تمامی فرایندها برنامه داشته باشید و سعی کنید تا جایی که می‌توانید آنها را مدیریت نمایید. از طریق همین فرایندها سازمان شما پیشرفت خواهد کرد و به تمامی اهدافی که مد نظر قرار داده‌اید خواهید رسید.
منبع: mitsde.com
